Już 21 sierpnia, a więc za 3 dni, rozpoczyna się sezon łowiecki na byki – samce jelenia szlachetnego. My już dziś, w ramach przygotowania, podsuwamy garść przydatnych informacji o jeleniach i polowaniu na nie. Gdzie można spotkać byki? Jak je rozpoznać? Jaki tryb życia prowadzą? O co chodzi z rykowiskiem? Czym żywią się jelenie? Co możesz odczytać ze śladów, które zostawiają byki? Jakie są zasady selekcji byków i możliwe sposoby polowania?
Gdzie spotkać jelenia
Jelenie szlachetne zaliczane są do zwierzyny płowej i są najpopularniejszym gatunkiem łowieckim w Polsce. Dosyć licznie występują na terenie całego kraju, jednak zależnie od pory roku, zmieniają miejsce bytowania. Najczęściej spotkać je można na terenach nizinnych i górskich, w lasach liściastych oraz mieszanych. Z uwagi na poroże, unikają miejsc gęsto zakrzewionych. Trzymają się także z dala od siedzib ludzkich oraz miejsc zajętych przez stada saren i danieli. Potrafią przyzwyczaić się do hałasów spowodowanych bliskim sąsiedztwem dróg oraz kamieniołomów czy kopalni.
Jak wygląda jeleń
Długość ciała jelenia szlachetnego to 165-265 cm, wysokość w kłębie to 130-150 cm, ogon ma zazwyczaj między 10 a 22 cm. Masa ciała sięga maksymalnie 497 kg, najczęściej jednak jest to około 160 kg, po wypatroszeniu 130-150 kg.
Ubarwienie zazwyczaj jest jednolite, latem brązowe, rzadziej rude, w zimie szare.
Cechą charakterystyczną jeleni jest poroże, zrzucane na przełomie marca i kwietnia. O tym, czym różnią się rogi od poroża oraz, jak i gdzie szukać tego typu trofeum, pisaliśmy tutaj.
Poznaj swój cel – tryb życia jeleni
Jelenie żyją w chmarach, które tworzą na wiosnę i w zimie. Nad bezpieczeństwem chmary czuwa łania, nazywana licówką, rzadziej przodownicą. Na przełomie lipca i sierpnia chmary byków rozpadają się, osobniki czują bowiem zbliżający się okres rui, a następnie ruszają na wędrówkę w poszukiwaniu samic. Najstarsze byki żyją samotnie, w dobrze ukrytych ostojach.
Jelenie prowadzą zazwyczaj dzienny tryb życia, jednak jeżeli ich spokój zostanie zakłócony, zaczynają funkcjonować głównie nocą.
W czasie deszczu i porannej rosy przebywają w drągowinie, po deszczu wychodzą na łąki i polany. W chłodne i wietrzne dni jelenie szukają ciepła i schronienia w krzakach. Lubią kąpać się w kałużach i błocie (szukają w ten sposób ochłody, ale i pozbywają się pasożytów), po kąpieli wycierają się o pnie drzew (malują drzewa). Mają bardzo dobry wzrok, węch i przede wszystkim – słuch.
Na wolności żyją średnio 12-15 lat, zaś w warunkach hodowlanych do 23.
Jelenie na rykowisku
Rykowisko to okres godowy jeleni, zaczyna się w połowie września, a kończy miesiąc później – w połowie października. W czasie rykowiska byki poszukują rujnych łani (i odwrotnie, łanie poszukują byków). Samce stają na czele chmar łani, pilnują, aby żadna z nich nie odłączyła się od stada oraz, żeby inny byk się do niego nie dostał. Jeżeli się dostanie między osobnikami dochodzi do walki, której zwycięzca przejmuje władzę nad chmarą, a przegrany ucieka.
Podczas rykowiska rujne łanie są kilkakrotnie pokrywane. Zależnie od wieku byka, znajduje on mniej lub bardziej liczne chmary. Młodsze jelenie gromadzą 6-10 łań, natomiast stare najczęściej 1-2. Intensywność rykowiska zależy od wielu różnych czynników, między innymi pogody (sprzyjające są chłodne dni) i spokoju w miejscu bytowania chmary.
Futra jeleni przybierają barwę siwo-brunatną w okresie zimowym.
Czym żywią się jelenie
Jelenie to zwierzęta roślinożerne. Latem żywią się głównie ziołami i trawą, ale w skład ich diety wchodzą także: liście, młode pędy drzew i krzewów, jagody, grzyby, korę drzew (jest to spałowanie, wynikające z zapotrzebowania na składniki odżywcze takie jak garbniki, wapno i fosfor, potrzebne do odtworzenia poroża). Jeżeli w pobliżu znajdują się pola, często jedzą także ziemniaki, buraki, kapustę i zboża. Zimą jelenie żywią się borówkami, wrzosami, malinami, jeżynami, suchą trawą, gałązkami drzew i krzewów, a także korą.
Żerowanie odbywa się od zmroku i trwa, w 1-2 godzinnych cyklach, do świtu.
Co odczytasz z tropu jelenia
Przyglądając się uważnie śladom, które zostawiają jelenie, można zdobyć informacje na temat:
- płci (racice łani są węższe, szpiczasto zakończone, lekko rozchylone),
- wielkości (im starszy i cięższy jeleń, tym większy rozstaw badyli),
- szybkości poruszania się (jeżeli ciągnie wolno, ślady przednich i tylnych racic praktycznie się pokrywają).
Selekcja – ważna rzecz
Jak już wspominaliśmy przy okazji artykułu, bardzo ważną kwestią podczas polowania jest odpowiednia selekcja zwierzyny. Polega ona na eliminowaniu zwierzyny, której dalsze przebywanie w łowisku nie ma większego celu czy jest zwyczajnie szkodliwe (rozpowszechnianie chorób i ujemnych cech dziedzicznych).
W przypadku jeleni selekcji dokonuje się na podstawie wieku, rodzaju poroża i zezwolenia na odstrzał. Wyróżnia się trzy klasy:
Klasa I
Pierwsze poroże (2 rok życia):
- prawidłowy odstrzał: szpicaki o długości tyk do 20 cm (średniej długości łyżek),
- nieprawidłowy odstrzał: szpicaki o długości tyk między 20 a 30 cm (do 1,5 długości łyżek),
- naganny odstrzał: szpicaki o długości tyk powyżej 30 cm, szpicaki o tykach rozwidlonych, szpicaki koronne – niezależnie od długości.
Drugie poroże (3 rok życia):
- prawidłowy odstrzał: ósmaki nieregularne i poniżej tej formy,
- nieprawidłowy odstrzał: ósmaki regularne,
- naganny odstrzał: formy powyżej regularnego ósmaka.
Trzecie i czwarte poroże (4 i 5 rok życia):
- prawidłowy odstrzał: wszystkie byki niekoronne,
- nieprawidłowy odstrzał: wszystkie byki jednostronnie koronne,
- naganny odstrzał: wszystkie byki obustronnie koronne.
Klasa II
Piąte – dziewiąte poroże (6-10 rok życia):
- prawidłowy odstrzał: wszystkie byki niekoronne i jednostronnie koronne,
- naganny odstrzał: wszystkie byki obustronnie koronne.
Klasa III
Dziesiąte poroże i powyżej (11 rok życia i starsze):
- prawidłowy odstrzał: wszystkie byki, bez względu na formę poroża.
Jak polować na jelenie byki
Przede wszystkim w odpowiednim czasie, a więc od 21 sierpnia do końca lutego.
O wyborze sposobu polowania decyduje wiele czynników, między innymi: warunki terenowe, pora roku, doświadczenie łowieckie, predyspozycje myśliwego.
Najpopularniejszym sposobem polowania są łowy z ambony, polegające na wyczekiwaniu na zwierzynę na wysokiej drewnianej konstrukcji, znajdującej się na skraju polany, w nęcisku lub przejściu.
Podobnie poluje się na zasiadkę, różnica polega na tym, że miejsce umieszczenia ambony jest stałe, natomiast zasiadkę organizuje się, po uprzednim rozpoznaniu terenu, w miejscu aktualnych tras, po których przemieszcza się zwierzyna.
W czasie rykowiska najlepszym sposobem są łowy z podchodu, wtedy miejsce poszukiwania zwierzyny wyznacza odgłos ryczącego byka.
Wygodny sposób polowania to podjazd sankami, wozem lub traktorem. Zwierzyna jest przyzwyczajona do widoku takich pojazdów, więc się nie spłoszy, tylko będzie go obserwować. W tym czasie myśliwy może wyjść i zająć odpowiednią pozycję do oddania strzału.
Ostatni, a jednocześnie najtrudniejszy sposób łowów to polowanie na wab, najskuteczniejsze w okresie rykowiska. Wymagane jest tutaj spore doświadczenie myśliwego, umiejętność wabienia, dobry słuch oraz odpowiedni sprzęt. Polowanie na wab polega na wywabieniu byka z kryjówki na spotkanie z domniemanym rywalem.
Na koniec
Polowanie na jelenie byki to spore wyzwanie dla każdego myśliwego. Zwierzęta te (z wyjątkiem rykowiska) są niezwykle ostrożne i płochliwe, potrzeba sporo doświadczenia, czasu i cierpliwości, ażeby łowy okazały się w pełni satysfakcjonujące. Mamy nadzieję, że ten artykuł okaże się przydatny przed nadchodzącymi polowaniami. Na koniec pozostaje nam życzyć wszystkim udanych łowów.
Darz Bór!
- Jak zostać myśliwym? Praktyczny poradnik - 15 września 2023
- Myślistwo i łowiectwo – czy to to samo? - 18 maja 2023
- GSCI PVS-1451 – najbardziej uniwersalny noktowizor świata? - 18 stycznia 2022
Bardzo ciekawy komentarz. Polecam tuby do wabienia te po 340 zl w sklepach mysliwskich rewelacja . Reakcja odglosu tuby na ryk jelenia jest natychmiastowa.
Tuba nasladowac ryk byka o 1 ton wyzej . Ponadto jak jest cicho w knieji to zarycz pierwszy tuba a uruchomisz rykowisko ..
Siedzisz na ambonie uslyszysz ryk byka to schodz i gnaj w jego strone nie czekaj sam do ciebie nie przyjdzie. Uwazaj na wiatr i cwana licowke.
Darz bor.