Który święty jest patronem pszczelarzy? Tradycyjnie rolę tę przypisuje się św. Ambrożemu, starożytnemu arcybiskupowi Mediolanu, który jest otaczany kultem w Kościele katolickim i prawosławnym. Z czego był znany i co łączy go z pszczołami? Za historią tego świętego kryje się intrygująca legenda.
Kim był św. Ambroży z Mediolanu?
Ambroży, a właściwie Ambrosius Aurelius urodził się około 339 roku w Trewirze, który ówcześnie leżał w granicach Cesarstwa Rzymskiego. Po kilku najazdach oraz sporach o władzę miasto zostało odbudowane i przeżywało prawdziwy rozkwit, stając się jednym z najważniejszych ośrodków w całym imperium. Wysoko rozwinięta metropolia wydawała się idealnym miejscem dla rozwoju kariery młodego Ambrożego, który przyszedł na świat jako syn prefekta Galii.
Los wkrótce zaprowadził go jednak aż do Rzymu, gdzie przeniósł się razem z matką i rodzeństwem po przedwczesnej śmierci ojca. W Wiecznym Mieście pobierał nauki w zakresie filozofii, prawa i retoryki. Później rozpoczął pracę jako adwokat, a następnie objął stanowisko gubernatora Ligurii i Emilii. Przeniósł się do stolicy regionu, czyli Mediolanu, gdzie trwał spór między katolikami a arianami, czyli wyznawcami jednego z odłamów chrześcijaństwa uważanego za herezję. Z racji swojej pozycji Ambroży usiłował załagodzić konflikt. Jego działania okazały się na tyle skuteczne, że oba stronnictwa w drodze kompromisu postanowiły zaproponować mu godność biskupa miasta. Początkowo chciał odmówić, lecz po namyśle przystał na ten pomysł i w 374 roku przyjął święcenia.
Ambroży wychował się w chrześcijańskiej rodzinie, lecz do momentu objęcia kościelnego urzędu wciąż nie był ochrzczony. W jego czasach wierzono, że ten sakrament najlepiej przyjąć jak najpóźniej, aby po śmierci wstąpić do nieba bez grzechów na sumieniu. Już jako kapłan Ambroży czynnie walczył z taką postawą. Przeciwstawiał się również arianizmowi oraz aktywnie zwalczał wierzenia pogańskie. Zmarł w Wielką Sobotę, 4 kwietnia 397 roku.
Patron pszczelarzy
Od wieków wizerunki i figury przedstawiające biskupa Mediolanu pojawiają się w pasiekach, aby chronić roje od szkód i zapewnić dobre zbiory. Znane do dziś powiedzenie mówi: „święty Ambroży miodu dołoży”. Kapłanowi przypisuje się ponadto aforyzm: „dobra mowa jest jak plaster miodu”.
Choć rzymski duchowny nie miał do czynienia z pszczelarstwem, pożyteczne owady stanowią ważny wątek w opowieści o jego życiu. Jak mówi legenda, gdy Ambroży był niemowlęciem w kołysce, jego usta obficie obsiadły pszczoły. Przerażona matka drżała o życie chłopca i chciała go ratować, lecz mąż zatrzymał ją, widząc, że dziecku nie dzieje się krzywda. Przepowiedział, że to nietypowe wydarzenie jest znakiem z nieba zapowiadającym ich syna na wielkiego człowieka.
Ambroży rzeczywiście stał się postacią wybitną. Za życia zasłynął jako doskonały mówca, autor licznych pism teologicznych, reformator liturgii oraz oddany chrześcijanin żyjący bez żadnych odstępstw od zasad wiary. Cieszył się szacunkiem zarówno koronowanych głów, jak i najuboższych mieszkańców Mediolanu, którym przed wyświęceniem oddał cały swój majątek. Kiedy zmarł, jego obowiązki musiało przejąć kilku kapłanów, co pokazało, jak wiele energii wkładał w swoją posługę. Św. Ambroży jest oficjalnie uznawany za jednego z ojców i doktorów Kościoła. Tytuły te podkreślają jego znaczący wkład w rozwój wiary i kultury chrześcijańskiej.
Św. Ambroży – ciekawostki
Św. Ambroży tradycyjnie przedstawiany jest z pastorałem oraz kószką, czyli słomianym ulem w kształcie dzwonu. Jego podobizny można spotkać nie tylko w pasiekach, ale również w kapliczkach oraz skansenach, najczęściej w postaci drewnianych rzeźb wykonanych przez artystów ludowych. Sakralne wizerunki doktora Kościoła znajdują się m.in. w Częstochowie oraz Wilnie.
Bazylika św. Ambrożego w Mediolanie jest najsłynniejszym miejscem kultu biskupa. Zalicza się ją do najstarszych świątyń chrześcijańskich w mieście. Została wzniesiona z polecenia samego Ambrożego i pierwotnie miała upamiętniać męczenników jako Basilica Martyrium. Po jego śmierci nazwa budowli została zmieniona na obecną. Dziś bazylika uważana jest za unikatowy przykład architektury romańskiej stylu lombardzkiego.
W Polsce szczególne znaczenie dla kultu św. Ambrożego mają świątynie w Żabiej Woli, Kobiernicach oraz Czapurach, gdzie spoczywają jego relikwie. W dzień liturgicznego wspomnienia świętego, które przypada na 7 grudnia, pszczelarze z całego kraju spotykają się w sanktuarium na Jasnej Górze. W pielgrzymkach uczestniczą właściciele pasiek, przedstawiciele Polskiego Związku Pszczelarskiego oraz uczniowie Technikum Pszczelarskiego w Pszczelej Woli.
Św. Ambrożego uważa się nie tylko za opiekuna pszczelarzy, ale również dziewic konsekrowanych, których patronką jest jego siostra, św. Marcelina. Obok niej w poczet postaci czczonych w Kościele zaliczany jest także brat biskupa Mediolanu – św. Satyr. Rodzeństwo symbolizuje nie tylko głęboką wiarę, ale również wierność obowiązkom oraz samodzielnie przyjętym zasadom.
Postać św. Ambrożego doskonale wpisuje się w patronat nad bartnictwem nie tylko ze względu na słynną legendę, ale również swój charakter. Pracowitość cechująca świętego to przecież zarówno atrybut pszczół, jak i samych pszczelarzy.
- Św. Ambroży – patron pszczelarzy - 11 sierpnia 2021
- Rodzina pszczela niczym wojsko, czyli jak wygląda hierarchia w ulu - 4 sierpnia 2021
- Lunety do obserwacji ptaków – najlepsze modele dla każdego pasjonata - 30 czerwca 2021
Bądź na bieżąco