15 kwietnia 2022 Komentarze (0) Bez kategorii

Warroza – skąd wzięła się ta tajemnicza choroba pszczół?

Warroza - pasożyt pszczół

Zapewne część z Was słysząc słowo Warroza zastanawia się, co to za magiczne słowo. Innych, z łac. Varroosis apium, na samą myśl przyprawia o dreszcze. Okazuje się, że choroba ta przebyła tysiące kilometrów, zwiedziła dziesiątki krajów i poruszyła umysły wielu badaczy. W niniejszym artykule opowiemy o tym co to jest warroza i skąd się wzieła.

Co to jest warroza?

Warroza jest to choroba pasożytnicza dotycząca zarówno pszczół dorosłych, jak i czerwiu wywoływana przez roztocza z rodziny Varroidae, rodzaju Varroa.”

Roztocz Varroa po raz pierwszy został odkryty w 1904 roku przez E. Jacobsona, na pszczole wschodniej (Apis Cerana) pochodzącej z wyspy Jawa. W tym samym roku badacz roztoczy A. Oudemans opisał ten przypadek, w rezultacie czego powstał gatunek Varroa Jacobsoni – będący ówcześnie głównym sprawcą Warrozy.

Późniejsze analizy badaczy wykazały, że Varroa Jacobsoni nie namnaża się na czerwiu pszczoły miodnej, co doprowadziło do kolejnych badań na roztoczach pszczół azjatyckich, wskazujących na istotne zróżnicowanie wśród populacji, w rezultacie czego naukowcy uświadomili sobie, że mają do czynienia z więcej niż jednym gatunkiem roztoczy.

Skąd się wzięła Warroza – od dalekiej Azji do Kraśnika Lubelskiego

W Polsce po raz pierwszy Warroza pojawiła się w rejonie Kraśnika Lubelskiego, obejmując w krótkim czasie inne rejony kraju. Podczas badań molekularnych wyróżniono ponadto tzw. haplotypy, z których największy wpływ na zdrowie pszczół mają typy: koreański i japońsko-tajlandzki.

W roku 2000 i kilka lat później, badacze potwierdzili różnice w DNA różnych populacji roztoczy, wyodrębniając gatunek odpowiedzialny za straty wśród pszczół miodnych – V. Destructor. Rozważania dotyczące tego, kiedy doszło do przeniesienia destructora na pszczołę miodną wskazują, że powstały dwie drogi przemieszczania się pasożyta – z Azji na tereny ZSRR, oraz z Azji aż do Azji Mniejszej, a następnie na stary kontynent. Niepokojący jest wzrost odporności na leki warrobójcze. Szczególnie odporny stał się koreański V. Destructor.

Jak wygląda pasożyt Varroa (Warroza)?

Pasożyt Varroa to stosunkowo niewielkich rozmiarów roztocz. Chociaż występuje u niego dymorfizm płciowy – samica jest zdecydowanie większa od samca. W poniższej tabeli pokazujemy najważniejsze różnice pomiędzy samcem i samicą. Jak to w przyrodzie bywa samiec i samica różnią się od siebie i nie inaczej jest w przypadku roztoczy.

Varroa destructor

samica

samiec

zabarwienie

jasno brązowy / czerwono-brunatny

szaro-białe

kształt

owalny

kulisty

wymiary

blisko 1,8 mm (szer.) i 1,2 (dł.)

średnica ok. 1 mm

Pasożyt Varroa

Varroa destructor posiada bardzo dobrze wykształcony układ oddechowy. Pozwala to na bytowanie roztoczy na pszczołach oraz pod zasklepami. Cztery pary odnóży zakończone przylgami służą jako narząd ruchu (poza dwoma przednimi, przypominającymi czułki owadów, które dzięki wyspecjalizowanym receptorom służą do odbierania wrażeń węchowych i smakowych, a także monitorowania zmian termicznych i wilgoci).

Jak zwalczyć Warrozę?

Walka z warrozą, chorobą pszczół spowodowaną przez roztocza Varroa destructor, wymaga kompleksowego podejścia. Oto kilka skutecznych metod zwalczania warrozy:

  1. Mechaniczne Metody:
    • Regularne kontrolowanie i usuwanie zainfekowanych plastrów.
    • Stosowanie pułapek i pasków z klejem na roztocza.
  2. Chemiczne Metody:
    • Stosowanie akarycydów (np. amitrazy, flumetryny) z zachowaniem ostrożności, aby nie zaszkodzić pszczół.
    • Używanie kwasu mrówkowego lub kwasu szczawiowego, które są mniej szkodliwe dla pszczół i środowiska.
  3. Biologiczne Metody:
    • Wykorzystanie pszczół odpornych na warrozę poprzez selektywne hodowle.
    • Zastosowanie naturalnych drapieżników roztoczy.
  4. Zarządzanie Ulem:
    • Zapewnienie odpowiedniej wentylacji w ulu.
    • Utrzymanie silnych i zdrowych rodzin pszczelich, które lepiej radzą sobie z roztoczami.
  5. Regularne Przeglądy:
    • Systematyczne sprawdzanie uli pod kątem obecności roztoczy.
    • Wczesne wykrywanie i reagowanie na objawy infestacji.
  6. Edukacja i Wsparcie:
    • Uczestnictwo w warsztatach i szkoleniach pszczelarskich.
    • Wymiana doświadczeń i wiedzy z innymi pszczelarzami.

Pamiętaj, że każda metoda walki z Warrozą ma swoje zalety i ograniczenia. Ważne jest, aby dostosować strategię do warunków lokalnych i specyfiki własnej pasieki. Regularne monitorowanie i adaptacja metod w zależności od sytuacji to klucz do sukcesu w zwalczaniu warrozy. Jeśli chcesz mieć swoje ule na oku – sprawdź rozwiązanie jakim są fotopułapki.

1P. Chorbiński, Pokonaj warrozę, Klecza Dolna 2008, s. 9.
Joanna Słodkowska

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *